De onderhandelaars hebben iets langer voortgewerkt om op zaterdag in plaats van vrijdag dan toch nog te kunnen eindigen met een akkoord. De druk werd zoals vorig jaar hoog opgevoerd van onder uit. Vele acties over de hele wereld werden georganiseerd gewone burgers die elkaar vonden in hun bezorgdheid en vraag om actie. En dat ondanks de gebeurtenissen amper een maand eerder in de Franse hoofdstad. Groen Denderleeuw fietste als één van vele organisaties ook mee richting Parijs met Climate Express. Een week later gingen we de straat op in Oostende voor een mars die meer dan veertien duizend mensen op de been bracht.  De start van de klimaattop moesten we met een bang hart volgen. België won de eerste dagen de fossielprijs: na zes jaar onderhandelen waren onze vier (!) bevoegde ministers (op elf miljoen inwoneners) er nog steeds niet uit hoe de inspanningen in ons land te verdelen. Dat terwijl de vertegenwoordigers op de COP-top op zoek moesten naar concensus onder zeven miljard mensen en bijna tweehonderd landen.  Halverwege de top had men in België dan toch bereikt wat in de zes jaar ervoor niet gelukt was. De top bijwonen tezelfdertijd lukte uiteraard niet, maar men vond wel tijd om de houdbaarheidsdatum van twee van onze kerncentrales met correctievloeistof uit te witten en het nieuwe verkeersinfarct op de brussels ring te proberen verzekeren door het fel omstreden gewestelijk uitvoeringsplan (GRUP) goed te keuren. De Vlaamse Regering besloot al meteen tegenrichting van de uitgestippelde koers te varen.

Ondertussen zijn de inspanningen van de Conference of the Parties naar buiten gebracht. Het Paris Agreement omvat 28 artikelen en wordt vergezeld door een verklarende tekst met 140 punten, 31 pagina's in totaal. Belangrijker dan de vorm is echter de inhoud. Groen Denderleeuw vergezelde omwille van die inhoud Climate Express om hun zes eisen mee kracht bij te zetten. Er werd gevraagd om een ambitieus akkoord (1) dat sociaal rechtvaardig is (2) en solidariteit toont tussen landen onderling (3) waarin we volledig komaf zouden maken met de uitstoot van broeikasgassen (4) en ons zouden richten op 100% hernieuwbare energie (5). Bovendien vroeg een dergelijk akkoord om een nieuw democratisch kader (6): een participatieve aanpak die de muren tussen politiek en de burger sloopt.

Komt de Parijse Overeenkomst tegemoet aan onze eisen? De meningen zijn verdeeld. Vooraf was er door een verdere toewijding van China en de VS, de twee grootste uitstoters in de wereld, een voorzichtig optimisme. Vanuit die hoopgevende invalshoek vinden we inderdaad heel wat positieve elementen terug in de tekst. Om te beginnen werd het streefdoel bijgesteld van 2 graden naar 1,5 graden opwarming (artikel 2), en verhoging van de inspanningen naar aanleiding van nieuwe wetenschappelijke inzichten. Verder lezen we nog dat geldstromen moeten aangewend worden op manieren die geen uitstootverhogende impact hebben (art 2), bossen en natuurgebieden moeten beschermd en uitgebreid worden (art. 5), en "ontwikkelde landen" de "ontwikkelingslanden" moeten ondersteunen in hun inspanningen (art 6 en 9). Die samenwerking handelt zowel over mitigatie (beperken van de opwarming) als adaptatie (aanpassen aan de gevolgen van de opwarming) (art 7). Positief is ook dat er er gemikt wordt naar een uitstootneutraal evenwichtspunt (artikel 4).

Met een kritische blik merken we echter ook een aantal zwakke punten op in het akkoord. Zo wordt de uitstootneutraliteit niet beoogd voor 2050, maar wel voor de tweede helft van deze eeuw (art 4), wat in het beste geval ongeveer gelijk valt, maar in het slechtste geval vijftig jaar te laat volgens de wetenschappelijke consensus. Bovendien wordt de neutraliteit niet bekomen door een nuluitstoot, maar wel door een uitstoot- en opnamehoeveelheid die elkaar hopelijk zouden opheffen. Een ander punt van kritiek rapport niet spreekt van fossiele brandstoffen niet, laat staan van de wens er van af te stappen. Een heel artikel wordt toegewijd aan het belang van technologische innovatie als voornaamste manier om uitstootvermindering te bekomen, teneinde de economische groei te behouden (art 10). In mijn eigen missieverklaring voor Parijs (Link) zetten we al uiteen waarom een systeemverandering, waarbij we afkicken van onze groeiverslaving, vanuit verschillende standpunten ons welzijn ten goede zou komen. Die mentaliteitswijziging moet dus nog aan de beurt komen, lijkt het.

Biedt het akkoord alles wat we nodig hebben om de uitdagingen in verband met klimaatverandering het hoofd te kunnen bieden? Neen, er is nog veel plaats voor verbetering. Maar, het akkoord is echter ook echt niet zo slecht als we hadden kunnen vrezen. Vanuit ons Groene denken ben ik toch voorzichtig optimistisch, na een eerste lezing van het akkoord zelf en raadpleging van de feedback vanuit verschillende hoeken (kennis van het collectief). 

Ons werk zit er zeker niet op, na dit akkoord gaat het niet plots vanzelf gaan. We gaan moeten blijven overtuigen de juiste beslissingen te nemen, en daarvoor gaan we moeten informeren en enthousiasmeren (het akkoord heeft dit in artikel 12 erkend en opgenomen als beleidsdoelstelling). Maar dit akkoord maakt voor mij wel deel uit van het kantelpunt waarin we ons bevinden. De ernst van de problematiek is nu officieel het collectieve en het beleidsbewustzijn binnen gedrongen; de neuzen wijzen langzaam aan dezelfde kant op. En een publiek dat luistert kan je makkelijker overtuigen van het nieuwe en veel gezelliger verhaal. Want het kan anders, het moét anders.

Wat kunnen we doen in België? Groen pleit ervoor om het in België niet opnieuw zes jaar te laten duren vooraleer we in actie schieten, maar wel binnen zes maanden al concreet beleid uit te schrijven dat ons helpt de doelstellingen te verwezenlijken en onze toekomst veilig te stellen. (Link) Laat ons er samen voor zorgen dat onze ministers dit maal bij de les blijven.

Wat kunnen we doen op het lokale niveau? Bij Groen Denderleeuw blijven we informatie verspreiden en aanmoedigen om zoveel mogelijk bewuste keuzes te maken. Ikzelf neem sinds de klimaatfietstocht nog wat vaker de fiets (af en toe tot het werk in Brussel) en kies wat vaker voor een vegetarisch alternatief in plaats van vlees (2 à 3 vleesconsumpties per week). Die komen niet alleen het milieu ten goede maar ook mijn eigen gezondheid.

Frank De Raedt, transitieambassadeur voor Groen Denderleeuw